ΑΠΕΒΙΩΣΕ Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΣΧΙΝΑΣ, ΣΧΟΛΙΑΣΤΗΣ ΤΗΣ DEUTSCHE WELLE

Το απόγευμα του Σαββάτου απεβίωσε ο συγγραφέας και δημοσιογράφος της Deutsche Welle Αλέξανδρος Σχινάς. 

 

   Σίγησε για πάντα, το περασμένο Σάββατο στο Έσσεν, η «φωνή της ελευθερίας» που ξεσήκωνε εκατομμύρια Έλληνες μέσα από τα βραχέα της Deutsche Welle στα χρόνια της δικτατορίας. Ο Αλέξανδρος Σχινάς πέθανε στα 88 του χρόνια, αφήνοντας ως κληρονομιά τον πολύτιμο αγώνα για την ελευθερία, το παράδειγμα του ασυμβίβαστου ονειροπόλου, αλλά και το πάθος για τη γλώσσα και τον εκσυγχρονισμό της εκπαίδευσης. 

   Ο Αλ. Σχινάς γεννήθηκε το 1924 στην Αθήνα. Έπειτα από περιήγηση σε χώρες της Ευρώπης, εγκαταστάθηκε το 1959 στην τότε Ομοσπονδιακή Γερμανία, εργάστηκε ως ανταποκριτής του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας και μετά το ‘74 της ΕΡΤ, αλλά έμελλε να ταυτιστεί με την αντιδικτατορική δράση από τα μικρόφωνα της ελληνικής υπηρεσίας της Deutsche Welle.

Το παλαιό Philips με τις λυχνίες έχει μεταδώσει πολλές φορές την φωνή του Αλέξανδρου Σχινά.

 

   Κάθε βράδυ, στις 21.40, οι Έλληνες συντονίζονταν στη συχνότητα της Deutsche Welle, περιμένοντας το αντιδικτατορικό μένος του Αλ. Σχινά και το κάλεσμά του σε λαϊκή εξέγερση κατά της χούντας. Δεν τον έκαμψαν οι διαρκείς απειλές, ακόμη και κατά της ζωής του ή των συγγενών του στην Ελλάδα.

    Έχουν γραφεί και λεχθεί αρκετά για τον ρόλο της ελληνικής εκπομπής της Deutsche Welle τον καιρό της δικτατορίας, όταν εκατομμύρια Έλληνες κάθε βράδυ στις δέκα παρά είκοσι αναζητούσαν στη μπάντα των βραχέων τη «φωνή της ελευθερίας» από τη Γερμανία. Από τις πιο συναρπαστικές ραδιοφωνικές παρουσίες τότε ήταν ο Αλέξανδρος Σχινάς, όχι μόνο για την ανένδοτη αντιδικτατορική γραμμή των σχολίων του, αλλά και για το πάθος και τη θέρμη του ύφους του. Πολέμησε με τον τρόπο αυτό όχι απλά τη χούντα, αλλά συνολικότερα την πολιτική και πνευματική καθυστέρηση και υπανάπτυξη στην Ελλάδα.

  Τον ενδιέφερε ωστόσο η χώρα του όχι μόνο να απαλλαγεί από τους δυνάστες, αλλά και να εξελιχθεί σε μια σύγχρονη και ολοκληρωμένη δημοκρατία, ελεύθερη και από την καθυστέρηση του πνεύματος και της διανόησης. Σ' αυτό το πλαίσιο, η αφοσίωσή του στον «υπερλεξισμό», την άνευ ορίων διεύρυνση της εκφραστικότητας μέσα από την αξιοποίηση κάθε εκφραστικής δυνατότητας, δεν ξενίζει. Ακόμη και μετά την πτώση του καθεστώτος, η ελευθερία - αυτή τη φορά στην γλώσσα και την εκπαίδευση - συνέχισε να τον απασχολεί. Ο τίτλος της σειράς των εκπομπών που εξέδωσε το 1977 είναι χαρακτηριστικός: «Για την υπεράσπιση της ελληνικής εγκεφαλοκρηπίδας». Το λογοτεχνικό του έργο δεν είναι πλούσιο, είναι όμως σημαντικό και αποτέλεσε σημείο αναφοράς για τους Έλληνες λογοτέχνες της μεταπολεμικής εποχής. 

Η κεραία-ελατήριο του Philips, που κατά περίεργο τρόπο λειτουργούσε.

 

   Ο Αλέξανδρος Σχινάς αποτελεί εμβληματική μορφή ανάμεσα στους Έλληνες της Γερμανίας που προσπαθούσαν με τη φωνή τους να δημιουργήσουν συνθήκες ανατροπής της χούντας. Ο σημερινός επικεφαλής του ελληνικού προγράμματος της Deutsche Welle Σπύρος Μοσκόβου δεν πρόλαβε εκείνη τη συναρπαστική εποχή. Ήταν όμως μαθητής στο Γυμνάσιο και ξεσηκωνόταν κι εκείνος από τη δύναμη του Σχινά στο μικρόφωνο. Αργότερα, στη Γερμανία, έγιναν φίλοι. Μιλώντας στο ΑΜΠΕ, ο κ. Μοσκόβου δίνει μια διαφορετική διάσταση όταν ερωτάται πώς εισέπραξε ο Αλ. Σχινάς τα δύο τελευταία χρόνια της κρίσης και των τεταμένων ελληνογερμανικών σχέσεων. «Δεν είχε πια κέφι να μιλήσει γερμανικά» λέει χαρακτηριστικά.

Από την ενοποίηση της Γερμανίας και μετά πολλά έχουν αλλάξει. Το νέο γερμανικό δέντρο ρίχνει βαριά την σκιά του στην χώρα μας. Η απαντητική κάρτα QSL, είναι πρόσφατη.

     Η τελευταία εκπομπή του Αλέξανδρου Σχινά μεταδόθηκε από τη Deutsche Welle στις 24 Ιουλίου 2004, τριάντα ακριβώς χρόνια μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Ελλάδα. Ο ώριμος Σχινάς είχε αρχίσει να βλέπει με περισσότερη διαλλακτικότητα τα ελληνικά πράγματα και κατέληγε ως εξής:

«Η κάθαρση όπως την περίμενε ο λαός δεν έγινε. Αλλά ας μην είμαστε τόσο αυστηροί. Πού συντελέστηκε μια ριζική κάθαρση; Μήπως προωθήθηκε ως εκεί που αναμένονταν η αποναζιστικοποίηση στη Γερμανία; Ξεριζώθηκε ο φασισμός στην Ιταλία, εξοντώθηκαν στην Ισπανία και την Πορτογαλία όλα τα απομεινάρια του Φράνκο και του Σαλαζάρ; Γιατί θα έπρεπε να προβιβασθεί σε πρότυπο καθαρτικής τελειότητας ειδικώς η Ελλάς; Σήμερα πια τη βρίσκω πάλι πολύ ανθρώπινη και αξιαγάπητη. Κι όσο για τα σταγονίδια της χούντας, δε βαριέσαι; Διαποικίλλουν κι αυτά το τοπικό μας χρώμα.»

   Ήδη πριν από το βαρύ εγκεφαλικό που υπέστη στις αρχές του 2011 ο Αλέξανδρος Σχινάς είχε αποσυρθεί στο Έσσεν, πλήρης ημερών πλέον και αφουγκραζόμενος το αναπόφευκτο. Ένιωθε πως το μεγάλο όνειρο της ζωής του να γίνει η Ελλάδα μια σύγχρονη δημοκρατία δεν είχε γίνει πραγματικότητα. Ήταν αργά πια για άλλες εκπομπές, για νέες μάχες. Κι έτσι μας άφησε το απόγευμα του περασμένου Σαββάτου.

Η πίσω πλευρά της παραπάνω QSL αναφέρει ως κέντρο εκπομπής το Rampisham στο Dorset της Αγγλίας. Την περίοδο που ακούγαμε τον Σχινά, οι εκπομπές των Γερμανών γινόταν από την Μάλτα. Κατά την τελευταία περίοδο της δικτατορίας, οι εκπομπές δέχονταν παρεμβολή (jamming). Είναι άγνωστο σε μένα αν έχουν γίνει αναφορές στον τρόπο που στήθηκε από το καθεστώς, αυτή η επιχείρηση παρεμβολών.